İflaslar kapıda: AKP hükümetinin Suriye politikası Hatay başta olmak üzere Urfa, Antep, Mersin hatta Adana ve Mardin’i çaresiz bıraktı.
Suriye’de savaş, Hatay başta olmak üzere Antep, Urfa, Adana, Mersin ve Mardin’i kasıp kavuruyor. Suriye üzerinden Ortadoğu ülkeleriyle alışverişte olan bu illerde sanayici, turizmci, esnaf adeta kan ağlıyor. Alışverişin kesilmesinden, ihracatın bitmesinden binlerce aile etkilenirken şirketler de iflas riskiyle karşı karşıya kalıyor.
Suriye ile ticaret yapan yaklaşık 150 büyük şirketin bu ülkedeki gerilim ve savaş durumu nedeniyle 150-200 milyon dolar alacağı bulunuyor. İş dünyasının temsilcileri, acilen bu düzeyde bir fon yaratılarak bu şirketlere faizsiz kredi açılmasını, borçların ertelenmesini istiyor. Sanayi ve Ticaret Bakanı Zafer Çağlayan, daha önce Suriye mağduru şirketler için kolaylık getirileceğini belirtti ancak aradan aylar geçmesine karşın herhangi bir adım atılmadı. Şimdi hükümetin, topu bankalara atmaya çalıştığına dikkat çekerken “IMF’ye 2 milyar dolar, Mısır’a kredi veren devletimiz, bize sırt çevirmesin. Yaşadığımız mağduriyet, bir siyasi tercihin sonucu” diyor.
Türk Girişimci ve İş Dünyası Federasyonu (TÜRKONFED) Yönetim Kurulu ve Hatay Sanayici İşadamları Derneği (HASİAD) üyesi Mehmet Kılıçlar, Suriye’de alacağı kalan şirketlerin 150-200 milyon dolarlık bir desteğe ihtiyacı bulunduğunu belirtti.
200 milyon dolar alacak kaldı
Mehmet Kılıçlar, Mersin ve İskenderun’dan başlatılan Ro-Ro seferlerinin, büyük maliyet ve zaman kaybına yol açtığını, çözüm olamadığını kaydederek şu değerlendirmeyi yaptı:
“Devlet babalığını yapsın. 150-200 milyon dolarlık destek iflastan kurtarabilir. Şirketlerin alacakları kaldı. Şirketler diğer ülkelere de Suriye üzerinden ihracat yapıyordu. Artık Ro-Ro var diyebilirsiniz ama pratikte işlemiyor. Beyrut’a giden bir TIR’ın maliyeti daha önceleri 1700 dolar iken şu anda bu 3 bin 700 dolara mal oluyor. Ro-Ro ile maliyet yükseldi. Teknolojik, katma değeri yüksek ürünler ihraç ediliyor olsaydı, bu fark karşılanabilirdi ama değil. Örneğin Suudi Arabistan’a giden bir TIR’ın ekonomik değeri 20 bin dolar. 3 bin 500 dolarlık bir maliyet farkı neredeyse yaptığınız işin yüzde 20’sine denk geliyor. Ayrıca zaman sorunu da ortaya çıkıyor. Sonuçta bu pazarlara satılan şey yaş meyve, sebze. Rekabet etmek mümkün değil. Pazarları Hintlilere, Çinlilere kaptırıyoruz.”
Mersin’de iflaslar
Mersin SİAD Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Akkurt: Suriye ile ilgili gelişmeler Mersin ve Adana’yı da vurdu. Mersin ve Adana 2010’da Arap turist kaynıyordu. 2010’da gelenlerin sayısı 120 bindi. Bu rakam 2011’de 20 bine düştü. Suriyeli, Ürdünlü artık yok gibi, çok azaldı. Bundan zararlı çıkan turizmci ve esnaf oldu. Sıfır sorun politikası, sıfır ticarete döndü. Adana’da, Mersin’de ekonomik sorunlar ortaya çıkmaya başladı. Ro-Ro işe yaramıyor. Maliyet yükseldiği gibi teslimatların 15-20 güne çıkması şirketleri zorluyor. Mersin’de Suriye ile iş yapan bir firma iflas etti. 6 büyük firma da iflasın eşiğinde. Bu şirketler ile ilişkide olanlar da sıkıntı içinde. 10 milyon dolarlık tekstil yatırımı yapan bir şirket yine şu anda ne yapacağını bilemiyor.
Yatırım yapanlar ortada kaldı
TÜRKONFED Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Onatça: Suriye’deki gelişmelerin yarattığı krizden doğrudan etkilenen firmaların vergi borçları ve sigorta primleri ödemelerinin ertelenmesini, bir yıl ödemesiz ve uzun vadeye yayılmış düşük faizli kredi olanağının sağlanmasını talep ediyoruz. Hatay’da normal yaşantı sürüyor, ekonomisi gelişmelerden olumsuz etkilendi. Güney sınırının kapanması başta
Hatay’ı ve diğer bölge illerini etkiledi. Arap turistlerin yarattığı canlılık çok azaldı, neredeyse bitti. Birçok iş insanı karayoluyla nakliyat yapamadığı için ihracat taahhütlerini yerine getiremez hale geldi. Suriye’de yatırım yapanlar birdenbire ortada kaldı. Bunun zincirleme olumsuz sonuçları olabilir ve etkisini de bölge dışına taşabilir, bunu buradan tüm Türkiye’ye duyurmak istiyoruz. Savaş değil, bölgesinde barış isteyen, bir ulusuz ve hükümetin önceliğinin de bu olduğu, sorunun çözümü içinde uluslararası camiayla birlikte hareket etmeyi önemsediği, diplomatik çözüm yolları arayışını sürdürdüğünü biliyoruz.
TÜSİAD Başkan Yardımcısı Muharrem Yılmaz: Bölgede yaşananların özellikle sınır illerine ekonomik ve sosyal anlamda etkisi ülkenin diğer bölgeleriyle mukayese edilemez bir noktada. Önlem alınması gerekir.
Esnafın, tüccarın nefesi kesildi
Hatay Sanayici İşadamları Derneği (HASİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Gülay Gül: Hatay’da esnafın, tüccarın nefesi kesildi; ihracatçı sıkıntılı, taşımacılık can çekişiyor. İflaslar başlamış durumda. Turizm neredeyse durdu, turizmden pek çok işkolu etkilenmiş durumda.
2010 Temmuz’da Hatay’dan Suriye’ye ihracat 12.5 milyon dolar. Bu yıl 3.3 milyon dolar. 20 Temmuz 2012’de ticari ve transit geçiş durdu. Ağustos sonu itibarıyla 2011 Ağustos ayına göre karayolu ile yapılan yolcu trafiğinde yüzde 58, araç trafiğinde ise yüzde 65 düşüş yaşandı. Eşya taşımalı araç sayısı 2010 Temmuz’da 15 bin iken Ağustos 2012’de sadece 30. Türkiye bütçesine katkı yapan ilk 10 ilden biri olan Hatay, bu seferlik destek bekliyor.
Takipteki alacaklar artıyor
HASİAD Yönetim Kurulu üyesi ve Hat Boru Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Kılıçlar, takipteki alacakların ürkütücü boyutlara ulaştığını belirterek şöyle devam etti: “Urfa’da takipteki alacaklar, şu anda yüzde 50 seviyesinde. Antep’te iki katına çıktı. Hatay’a gelince kredi kullanımı düşüyor. Bunun birkaç nedeni olabilir, hepsi birbirinden beter: Yapıtırım yapılamıyor, sermaye eriyor, varlıklarını satıyorlar ya da bankalar kredi vermiyor” dedi.
Kılıçlar, sığınmacı sorununa da değindi: “Sayı 100 bini de aştı. Yakında çalışma ihtiyaçları olacaktır. Kayıt dışı da artacak işsizlik de… Bütün bunlar toplumsal huzurluğu tetikler, sosyal patlama riskini büyütür. Şu anda yapılması gereken iki şey var; fon ayrılmalı. Bir de 2023’te 500 milyar dolar ihracat hedefimiz varsa ve bu hedefte samimi isek Türkiye dış siyasetini gözden geçirmek zorunda.”